Historia stetoskopu, czyli jak powstał lekarski symbol

Co łączy prof. Andrzeja Szczeklika, prof. Tytusa Chałubińskiego, prof. Władysława Szenajcha i prof. Franciszka Kokota? ‒ Wiedza? Na pewno. Ale najpierw: stetoskop. Oczywiście od jego odkrycia aż do dziś forma stetoskopu bardzo się zmieniła. Sięgnijmy zatem do początków.

Pierwszy stetoskop: od przypadkowego odkrycia do lekarskiego symbolu

Na początku XIX wieku profesor interny na paryskiej Sorbonie, Rene Laennec, miał pacjentkę, otyłą. Posłuchanie jej poprzez przyłożenie ucha było bardzo trudne. Prof. Laennec postanowił pomóc sobie, tworząc prowizoryczną tubę i zwinął papier w rulon. Zauważył, iż osłuch jest znacznie wyraźniejszy i lepszy.  Autor nadał nowemu sprzętowi nazwę stetoskop, która swoje pochodzenie wzięła z języka greckiego, z połączenia dwóch słów: stēthos – „pierś" i skopé – „obserwacja”, „ogląd”. 

W 1819 r. Laennec opublikował w Paryżu pracę pt. „O osłuchiwaniu”. Pierwszy stetoskop składał się z trzech części, w tym z rurki o długości 30 cm i średnicy 2 cm. Z latami stetoskop ulegał jednak zmianom. Drewnianą tubę w urządzeniu zastąpiono giętką rurką, a już w roku 1851 irlandzki lekarz Arthur Leared wynalazł stetoskop dwuuszny. W 1852 r.  dr George Camman unowocześnił zaś stetoskop do celów produkcji masowej, a w roku 1895 Adolph Pinard wynalazł stetoskop do osłuchiwania serca płodu. 

Stetoskop dr Littmanna

Kolejny przełom w historii stetoskopu to już lata 60. XX wieku, kiedy to kardiolog David Littmann stworzył stetoskop wyposażony w membranę akustyczną, wzmacniającą dźwięki i uzyskał na niego patent. Takie stetoskopy są współcześnie stosowane przez lekarzy na całym świecie. Z kolei od lat 70. XX wieku rozpoczęła się era stetoskopów elektronicznych.

Na co pozwalał stetoskop? O tym napisał już w swojej cytowanej wcześniej pracy Rene Laennec. Otóż, najprościej rzecz ujmując, dzięki stetoskopowi można było wysłuchać nieprawidłowości w pracy serca i płuc, a także m.in. obecność perystaltyki, rzężeń, szmerów przy wdechu, kiedy powietrze wypełnia przestrzenie normalnie zamknięte dla jego przepływu, charakterystyczne u pacjentów z zapaleniem płuc lub niewydolnością serca, jak również ś.

wisty, dźwięki o wysokiej częstotliwości przy wdechu wskazujące na zwężenie oskrzeli w przebiegu astmy, zapalenia oskrzeli lub POChP.

Na zdjęciu: stetoskop prof. Władysława Szenajcha, który znajduje się na wystawie w sali imienia profesora w budynku Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie, a pochodzi ze zbiorów GBL. Zdjęcia nadesłane przez autora wpisu - zbiory własne.